Khi trẻ sốt, nhiều phụ huynh thiếu kinh nghiệm vẫn xử trí lúng túng và lo lắng quá mức dẫn đến tình hình khó cải thiện.
Theo thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Sỹ Đức, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, sốt là tình trạng tăng nhiệt độ của cơ thể trên mức bình thường. Ở t.rẻ e.m, phụ huynh có thể xác định sốt khi nhiệt độ cơ thể các bé ở một số vị trí vượt ngưỡng thông thường như 38 độ C ở h.ậu m.ôn, 37,5 độ C với miệng hay 37,2 độ C khu vực nách.
Ngoài ra, các dấu hiệu khác cho thấy trẻ sốt là cáu gắt, khó chịu trong người, chạm vào thấy nóng, vã mồ hôi…
Các bước chăm sóc trẻ sốt
Trong trường hợp trẻ có dấu hiệu sốt, bác sĩ Đức khuyên cha mẹ không nên quá lo lắng và nhanh chóng chăm sóc con với các bước sau:
Nới lỏng quần áo
“Phụ huynh nên thay ngay cho trẻ quần áo thoáng mát, tránh các đồ quá dày, khó thoát nhiệt. Nếu trẻ đang mang bỉm, chúng ta cũng cần cởi bỉm và để bé mặc quần”, bác sĩ Đức cho hay.
Bổ sung nước và điện giải
Vị chuyên gia này khẳng định oresol là loại nước bổ sung điện giải tốt nhất cho trẻ, nhất là trong trường hợp bé sốt kèm tiêu chảy, nôn. Tuy nhiên, loại nước này khá khó uống và dễ khiến trẻ nôn. Do đó, cha mẹ nên cho trẻ uống theo ngụm nhỏ và nghỉ khoảng 5-10 phút mỗi lần.
Ngoài ra, phụ huynh cần đặc biệt chú ý pha cả gói với lượng nước theo hướng dẫn. Việc pha nửa hay 1/3 gói có thể làm thay đổi nồng độ chất điện giải trong dung dịch, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc như trẻ co giật, rối loạn tri giác…
Cha mẹ không nên lo lắng quá mức khi con sốt và cần bình tĩnh chăm sóc trẻ đúng cách. Ảnh: Todayparents.
“Nếu quá khó khăn trong việc uống oresol, cha mẹ có thể thay thế bằng các chế phẩm khác như nước lọc, nước trái cây hoặc sữa…”, bác sĩ Đức khuyên.
Dùng thuốc hạ sốt
Với trẻ sốt trên 38,5 độ C (38 độ C với trẻ có t.iền sử sốt cao co giật), phụ huynh cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt.
Cụ thể, paracetamol là loại thuốc được khuyến cáo dùng khi chưa thể loại trừ trẻ có sốt xuất huyết hay không. Trong khi đó, ibuprofen là thuốc dùng theo chỉ định của bác sĩ khi chắc chắn trẻ không sốt xuất huyết.
Một phương pháp khác được khuyên dùng hiện nay là miếng dán hạ sốt. Tuy nhiên, bác sĩ Đức khẳng định sản phẩm này không có tác dụng hạ sốt, chỉ tạo cho trẻ cảm giác mát, dễ chịu tại vị trí dán.
Chườm ấm
Bác sĩ Đức giải thích: “Việc chườm ấm có thể giúp trẻ hạ sốt nhờ khiến lỗ chân lông cũng như mạch m.áu ngoại vi giãn nở, tăng khả năng tản nhiệt”.
Để chườm ấm, cha mẹ dùng khăn mềm nhúng vào nước ấm kết hợp lau người cho trẻ. Sau khoảng 15-30 phút, phụ huynh cần đo lại thân nhiệt của trẻ và dừng chườm khi nhiệt độ của bé xuống dưới 37,5 độ C.
Một số lưu ý khi chườm ấm là cha mẹ cần kiểm tra nhiệt độ của nước bằng cách nhúng khuỷu tay xuống chậu. Nước đủ ấm là cảm giác như khi chúng ta tắm cho em bé. Ngoài ra, cha mẹ cũng cần lau nhẹ nhàng, tránh chà xát mạnh khiến trẻ đau rát, mẩn đỏ.
Cho ăn
“Dù việc bổ sung dinh dưỡng là rất tốt, trẻ thường kén ăn hơn khi bị sốt. Do đó, chúng ta chỉ nên cho trẻ ăn khi bé muốn, không nên ép buộc”, bác sĩ Đức cho hay.
Vị chuyên gia này cũng khuyến cáo phụ huynh cần cho trẻ đến gặp bác sĩ ngay khi phát hiện các dấu hiệu như bé dưới 3 tháng t.uổi sốt trên 38,5 độ C, mệt mỏi, có phát ban trên da, tiêu chảy hoặc nôn nhiều, mất nước, sốt hơn 3 ngày hay trẻ có vấn đề bệnh lý mạn tính.
Xử trí khi trẻ sốt co giật
Theo bác sĩ Nguyễn Sỹ Đức, tình trạng co giật do sốt xảy ra ở khoảng 2-5% trẻ, thường gặp ở các bé từ 6 tháng đến 5 t.uổi. Co giật thường xảy ra trong ngày đầu tiên bị bệnh, thân nhiệt trên 39 độ C. Cơn co giật chủ yếu kéo dài khoảng 1-2 phút và không gây tổn thương não cũng như sự phát triển của trẻ.
Khi trẻ co giật, phụ huynh cần lưu ý các khuyến cáo của bác sĩ và đưa bé đến cơ sở y tế sau cơn đầu tiên. Ảnh: Yorkdispatch .
Đáng chú ý, một số cơn co giật có thể kéo dài trên 10 phút, nhất là những bệnh nhân co giật khu trú. Một số trường hợp co giật nhiều hơn một cơn trong 24h có nguy cơ tăng nặng thành động kinh.
Dù vậy, phần lớn cơn co giật do sốt sẽ tự hết trong vài phút. Lúc này, cha mẹ cần bình tĩnh và thực hiện một số bước gồm đặt trẻ nằm nghiêng ở bề mặt phẳng (đảm bảo trẻ không bị rơi), tính giờ, loại bỏ những đồ sắc nhọn xung quanh, nới lỏng quần áo, quan sát cơn co giật, không đặt bất cứ đồ vật gì vào miệng trẻ cũng như ôm hay chạm vào con.
Bác sĩ Đức cho hay chúng ta có thể hạn chế co giật ở trẻ bằng việc kiểm soát cơn sốt như dùng thuốc nhóm paracetamol, ibuprofen ngay giai đoạn mới sốt để bé thoải mái hơn. Tuy nhiên, việc sử dụng các thuốc này không được khuyến cáo ở những người không sốt.
“Phụ huynh cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất sau cơn co giật đầu tiên dù nó chỉ kéo dài vài phút. Đặc biệt, cha mẹ cần gọi cấp cứu nếu cơn co giật kéo dài hơn 5 phút hoặc đi kèm triệu chứng nôn, gáy cứng, rối loạn nhịp thở, li bì”, bác sĩ Nguyễn Sỹ Đức nhấn mạnh.
2 nguyên tắc cha mẹ cần nhớ khi trẻ bị sốt
Sốt là triệu chứng hay gặp ở trẻ nhỏ. Khi trẻ sốt, cha mẹ có thể áp dụng những cách hạ sốt nhanh cho trẻ tại nhà và theo dõi tình trạng sức khỏe của con trước khi đưa bé đi bệnh viện.
2 nguyên tắc cần nhớ khi con bị sốt
Nhiệt độ bình thường trong cơ thể t.rẻ e.m khoảng 36.5-37.5 độ C. Khi bị sốt, nhiệt độ cơ thể bé tăng lên trên 38 độ C. Sốt không phải là một bệnh xuất hiện đơn lẻ mà là một phần phản ứng tự nhiên của cơ thể khi bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn.
TS BS Đặng Lê Như Nguyệt – Trưởng khoa Sức khỏe t.rẻ e.m, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, trẻ bị sốt là triệu chứng rất hay gặp. Ở trẻ dưới 2 t.uổi do hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện thì tình trạng sốt càng nhiều hơn.
Theo bác sĩ Nguyệt trẻ trong 6 tháng đầu đời được nhận miễn dịch từ sữa mẹ, từ bánh nhau nên ít ốm hơn. Qua 6 tháng trẻ bắt đầu tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Não bộ bắt đầu phát triển bằng việc trẻ cầm nắm, đưa thức ăn vào miệng… Những lý do này khiến vi khuẩn, vi rút, các vi sinh vật xâm nhập vào cơ thể trẻ nhiều hơn và gây nên sốt.
TS BS Đặng Lê Như Nguyệt
Khi bị sốt, trẻ có thể kèm theo dấu hiệu viêm hô hấp trên, viêm tiểu phế quản thậm chí viêm phổi, tiêu chảy.
Thông thường, người ta chẩn đoán sốt qua việc xác định nhiệt độ trên cơ thể. Cha mẹ có thể đo nhiệt độ của bé bằng cách sử dụng nhiệt kế. Có thể sử dụng nhiệt kế thủy ngân hoặc nhiệt kế điện tử. Hiện nay, có một số loại nhiệt kế hồng ngoại.
Bác sĩ Nguyệt cho biết nguyên tắc chung trong xử lý các tình huống trẻ bị sốt.
Nguyên tắc số 1 là nhận ra dấu hiệu: Nếu trẻ sốt cao, bỏ bú, bỏ ăn, không chịu chơi, quấy khóc trên 2 tiếng cần theo dõi hạ sốt.
Nguyên tắc số 2 là hạ sốt đúng: Phụ huynh cần nhớ bên cạnh hạ sốt còn đảm bảo an toàn cho trẻ. Thuốc hạ sốt ở Việt Nam nên sử dụng Paracetamol. Sử dụng khi trẻ sốt cao trên 38,5 độ, kẹp nhiệt độ ở nách. Liều lượng 10 – 15mg/kilogam cân nặng của trẻ. Với trẻ dư cân cũng cần tính cân nặng chuẩn chứ không sử dụng thuốc theo t.uổi.
Việc chăm sóc trẻ khi sốt, TS Nguyệt cho biết nhiều phụ huynh thấy trẻ run tưởng con rét nên đã cho trẻ mặc quá nhiều. Đây là quan niệm sai lầm. Theo bác sĩ Nguyệt, run là triệu chứng tự nhiên của phản ứng sốt của cơ thể. Khi cơ thể có tác nhân lạ vào thì sinh ra 1 số chất, 1 số tế bào làm việc tạo ra một số chất lạ và não sẽ phản ứng phải cơ thể đưa nhiệt độ cao lên để diệt tác nhân này. Thấy con có triệu chứng run, cha mẹ không nên ủ trẻ vì làm cho trẻ sốt kéo dài hơn, khó hạ sốt hơn. Vì vậy, chỉ mặc thoáng, hoàn toàn không kiêng tắm rửa, kiêng nước để giúp trẻ hạ sốt.
Cần cho trẻ uống nhiều nước, bổ sung nước để tránh tình trạng mất nước.
2 nguyên tắc khi trẻ bị sốt là hạ sốt và nhận biết dấu hiệu
Khi trẻ bị sốt có co giật
TS Nguyệt cho biết sốt và co giật là nỗi sợ hãi của nhiều phụ huynh. Co giật là triệu chứng nguy hiểm đặc biệt là có sốt. Khi trẻ dưới 6 t.uổi xung động thần kinh có thể bị lỗi nên khi trẻ sốt dẫn tới co giật.
Bác sĩ Nguyệt cho rằng khi trẻ sốt kèm co giật, cha mẹ cần phân biệt co giật do sốt hay bệnh lý tổn thương vùng thần kinh như động kinh, viêm màng não.
Xử trí tại nhà: BS Nguyệt nhấn mạnh hầu hết co giật do sốt không kéo dài quá 5 phút. Thông thường trên dưới 3 phút. Nếu trên 5 phút cần đưa trẻ ngay tới bệnh viện.
Cha mẹ nên bình tĩnh đo nhiệt độ cho trẻ, nếu trẻ đang có cơn co giật không đưa vật gì vào miệng, không đưa ngón tay phòng trẻ cắn lưỡi hay que đè lưỡi. Cho trẻ nằm nghiêng để đờm dãi chảy ra ngoài qua đường miệng, tư thế này trẻ hô hấp dễ hơn, tránh sặc.
Nếu phụ huynh biết bắt mạch có thể bắt mạch coi nhịp mạch của trẻ. Trường hợp khác cha mẹ chỉ cần để ý thời gian ghi nhận triệu chứng. Cha mẹ cần theo dõi khi đưa trẻ tới bệnh viện để bác sĩ sẽ nghĩ tới các chẩn đoán khác nhau khi khám cho bé.
Khi trẻ co giật, chỉ hạ sốt bằng thuốc nhét h.ậu m.ôn, không sử dụng thuốc đường uống.
